In het gehucht Zili bij de stad Kaiping staan elf monumentale dreigwoontorens. Honderd jaar geleden zijn ze er gebouwd in opdracht van mannen die elders fortuin gemaakt hadden en waren teruggekeerd naar hun roots. Groot moesten hun bouwwerken natuurlijk zijn, voor de grote familie en vele bedienden, en ook groots en excentriek en protserig, omdat je natuurlijk graag uitstraalt dat je enorm rijk en vooral dus (‘dus’) enorm belangrijk bent.
Goed verdedigbaar moesten ze zijn, de woonbouwsels, hoog dus en met kleine ramen, omdat China in die tijd bijzonder chaotisch en daarmee ook armoedig en crimineel was.
In deze regio zijn er rond de vorige eeuwwisseling, 1890-1930, ruim drieduizend van deze zogeheten diāolóu verrezen. Er zijn er nog een 1.800 bewaard gebleven. Ik heb onderweg ook totaal verwaarloosde exemplaren gezien met afbrokkelende muren en boomgroei op het dak. In Jidi zijn de elf torens majestueus en van een grote schoonheid in het groene landschap.
En met een toegangshek, een kaartje van tien euro, en een enorm dagjesmensen-parkeerterrein erbij. Dat dan weer wel.
Het verhaal van de teruggekeerde mannen is onderdeel van een groter verhaal. Deze mannen verlieten China in de tweede helft van de negentiende eeuw. China was straatarm, verscheurd, verdeeld, en in de houdgreep van tal van buitenlandse machten, met name Engeland en Frankrijk, die aan China ‘handelsdwang’ oplegden.
In die periode was wereldwijd min of meer een einde gekomen aan de slaven-dwangarbeid. Westerse landen hadden één voor één een verbod op slavernij uitgevaardigd. Overigens vind ik het belangrijk om er bij stil te staan dat dit verbod het allereerste verbod op slavernij was in de geschiedenis van de wereld. Dat is een verdienste van de Westerse verlichting waar nooit iemand het over heeft. Dat staat los van het feit dat ook ik, zoals elk verstandig mens, slavernij de meest abjecte en verwerpelijke verhouding tussen mensen vind die je je voor kunt stellen. Elke misdaad (moord, verkrachting, etc.) door een slavenhouder werd vergoelijkt door de verhouding meester-slaaf en door slaven als niet-mensen te beschouwen.
Voor plantage-eigenaren was dat verbod op slavernij natuurlijk wel lastig. Want hoe moest je nu de boel gaande houden? Daar werd de contract-arbeid voor bedacht. Dat leek een vrijwillige arbeidsovereenkomst, maar venijnig onderdeel ervan was dat de arbeider afstand deed van normale burgerrechten en zich met zijn handtekening horig verklaarde aan privaatrechtelijke sancties van de werkgever. Bijna een soort vrijwillige slavernij, dus eigenlijk. Maar dat hadden de arme sloebers in China die werden geronseld met een lonkend perspectief op arbeid, natuurlijk niet precies in de gaten. Met scheepsladingen vol werden in die periode 9 miljoen Chinezen overgebracht naar vooral Noord- en Zuid-Amerika. Wikipedia leert mij dat er op die manier ook 2600 Chinezen in Suriname terecht gekomen zijn. En na hen overigens ook nog enkele tienduizenden mensen uit India, Hindoestanen dus, en wat andere volkeren die Suriname mede tot zo’n smeltkroes hebben gemaakt. Hindoestanen hadden trouwens betere arbeidscontracten dan Chinezen. De Engelse kolonisten in India waren wat fatsoenlijker dan het zootje buitenlands ongeregeld dat in China in die periode min of meer de macht in handen had.
De negen miljoen Chinezen kwamen vooral uit de regio waar ik ben, Guangdong, en dan in het bijzonder vanuit de wijde omgeving van de stad Kaiping waar ik nu vertoef. Zij kozen voor ontsnapping aan bittere armoede en kansloosheid in toenmalig China, maar kwamen terecht op volgepakte slavenboten waarop een deel van hen al het leven liet. In de Amerika’s was de arbeid geen vrolijkheid. Een enkeling was het gegeven om zich voldoende vrij te maken om een zelfstandig bestaan te kunnen opbouwen. En een hele enkeling maakte nog in zijn eigen leven fortuin, zoveel fortuin dat hij in staat was om terug te keren naar de geboortegrond en daar een mooi huis neer te zetten. Een torenhuis. Maar wel verdedigbaar. Een dreigwoontoren. Prachtige monumenten, uit dezelfde periode als mijn vorige woning in Den Haag waarin ik tien jaar heb gewoond. Honderd jaar geschiedenis in Den Haag is anders dan honderd jaar geschiedenis in Kaiping.
.
.
.
Geef een antwoord