Pas toen ik er was wist ik weer waarom ik er in mijn eentje en niet met reisgroepsgenoten heengegaan was: open willen en móeten staan voor dat wat er is, zonder de (voor mij) verraderlijke comfortzone van veilig gezelschap. De Gouden Tempel in Amritsar: het heilige tempelpaleis van de Sikhs. Tot gisteren wist ik van deze religie niet veel meer af dan dat Sikh-gelovige mannen allemaal een zwarte baard hebben en een kleurige ‘tulband’ als hoofddeksel dragen. Die tulbanden vond ik altijd een beetje raar en aanstellerig, de verplichte baarden een beetje angstaanjagend.
Met dit soort oppervlakkige vooroordeelsbeelden wandelde ik rond acht uur vanochtend tempelwaarts. Wel had ik nog snel even in de Lonely Planet gekeken waar het Sikh- geloof vandaan komt en wat de kern is. Dat is vrij eenvoudig: Sikhs verwerpen het kastenstelsel. De beweging begon in de zestiende eeuw en had het verlichte uitgangspunt dat iedereen gelijk is. Dat was in dit land revolutionair. De Indiase geschiedenis en het Hindoe-geloof (80 procent van de bevolking) zijn gegrondvest op ongelijkheid, hoezeer verlichte geesten zoals Mahatma Gandhi ook getracht hebben om in lk geval voor de wet iedereen gelijk te laten zijn en gelijke kansen te bieden.
De tempel bleek in alle opzichten overweldigend. Enorm groot, sereen, verwelkomend, gefocust. Iedereen is welkom, zo predikt het Sikhisme, ongeacht geloof, geslacht, afkomst, nationaliteit. De vier toegangspoorten van het tempelcomplex symboliseren deze openheid. Overigens had ik de indruk de enige buitenlandse bezoeker te zijn op dit moment, te midden van de duizenden Sikhs en andere Indiërs.
De kerntempel ligt midden in de grote vijver binnen het complex. Er is 750 kilo goud verwerkt in de buitenkant. Na een kwartiertje wachtrij mocht ook ik als buitenstaander het hart van het Sikhisme betreden. Daar bleek me pas dat de nasale gebedszang die overal klonk niet van een CD kwam, maar live van een gezelschap voorgangers/zangers in deze tempel.
Toch was het niet het blinkende goud, de sereniteit en devotie van de gelovigen of de omvang van het totale complex, dat de meeste indruk op me maakte. De kantine, dát is wat me echt raakte. Ik had in de Lonely Planet al gelezen over de maaltijdvoorziening. Nieuwsgierig liet ik me door de mensenstroom meevoeren naar deze faciliteit. Ik kreeg een metalen vakkenbord, een lepel en een waterkommetje, en werd een enorme zaal in gedirigeerd waar ik een eerstvolgende plaats op een lange mat mocht innemen. Mannen en jongens kwamen langs om de vakken van mijn bord te vullen met rijst, dal-saus en groente met saus. Voor de chapati’s (broodpannekoekjes) bleek ik mijn handen tot een kommetje te moeten vouwen, dan kreeg je ze.
Deze maaltijd is gratis. Voor iedereen die wil eten. Bedelaar en miljonair: iedereen is welkom om mee te eten. Je hoeft niks, je bent welkom zoals je bent. Tachtigduizend maaltijden worden zo per dag verstrekt. Tachtigduizend!! Een enorme machinerie van duizenden vrijwilligers, mannen en vrouwen, van alle leeftijden, snijdt groente, bakt chapati’s, reikt het eten uit, maakt elk half uur alle zalen weer schoon voor de volgende eters, en wast af.
Buitengekomen was ik er stil van. Deze gelovigen willen gelijkheid, en dóen gelijkheid. ‘Practice what you preach’: doe waar je voor zegt te staan. Geen grotere symboliek voor gelijkheid dan de maaltijd: iedereen eet, iedereen heeft dezelfde behoefte aan voedsel. Er wordt niet gebeden bij het eten. Ja, smaken mogen verschillen. Nee, dwang om samen iets te moeten zou niet goed zijn. Maar juist de vrijblijvendheid van het aanbod van de maaltijd én de vrijwilligheid van deelname maken dit tot een waardig symbool van gelijkheid. En blijkbaar willen elke dag duizenden mensen de maaltijden verzorgen, en willen tachtigduizend mensen eten in gelijkwaardigheid. Amen.
Nog een paar dagen trouwens, dan brengt de KLM me weer naar Nederland.
Namasté, groet van Henk
Geef een antwoord